Page 6 - TAB Arıcılık Dergisi / 5
P. 6
TAB ARICILIK DERGİSİ / 5
hızla etkilenmekte ve sonuçları son yıllarda tüm karşı savaşmak için bir dizi etkili savunma
dünyada sayıları gittikçe artan kolon kayıpları önlemlerine sahiptirler.
haberleri ile kendini göstermektedir.
Bal arısı kolonilerinin çökmesine neden
Tüm dünyada bitki tozlaştırıcılarının önemli olarak biyotik streslere ek olarak, birçok abiyotik
elemanlarından biri olan bal arıları, ekosisteme stres de katkıda bulunur. Abiyotik stresler; sıcak,
önemli yararlarının olması yanında tarımsal üretim soğuk, radyasyon, tarım arazilerinde kullanılan
için büyük ekonomik fayda sağlarlar. Ne yazık ki, pestisitler, çevre kirliliği, aşırı iklim değişiklikleri,
olumsuz çevresel etkiler birçok ülkede arı kırsal alanların ve çevredeki besin kaynaklarının
kolonilerinde önemli kayıplara neden olmuştur. azalması, kovan içi sıcaklık ve nem değişkenliği
Bunların nedeni hem abiyotik hem de biyotik stres gibi faktörlerdir.
oluşturan faktörlerdir. Bu faktörler tek başına veya
Bal arılarının sağlığını etkilemek için farklı
bir araya gelerek birbirlerinin etkilerini artırmak
stres etkenleri birbirleriyle etkileşime girebilse de,
suretiyle işleyen bir mekanizma ile koloni çöküşüne
bal arıları sosyal davranışlarını kullanarak strese
sebep olabilmektedir. Bu arada biyotik ve abiyotik
karşı savunma yapacak bağışıklık tepkisine, fiziksel
faktör terimleri şu şekilde açıklanabilir; çevre
engellere ve enerji metabolizmasında değişim
canlıları etkilediği gibi, canlılar da çevrelerini ve
mekanizmalarına sahiptirler.
birbirlerini etkiler. Ortamdaki canlı varlıkların
tamamına biyotik faktörler, canlı olmayanlara ise Çevresel baskılar bal arısı kolonisinin
abiyotik faktörler denir. çökmesine veya hayatta kalmasına neden olabilir.
Bu stres faktörleri bal arılarını nadiren doğrudan
Bal arılarını etkileyen biyotik stresler
öldürür. Bununla birlikte, bu streslerden birinin
çoğunlukla bal arılarının farklı gelişim aşamalarında
etkisi, bal arılarını diğer çevresel streslere karşı
bulaşabilen ve çeşitli hastalıklara neden olabilen
daha duyarlı hale getirebilir. Bir yandan bal arıları
virüsler, parazitler, mantarlar ve bakterilerdir.
stresi kaldıramazsa, hem kovan içi arısı hem de
Bal arısı genomu, diğer böceklerin biyotik toplayıcı arı populasyonları azalacaktır. Kovan
stresle baş etmesini sağlayan birçok tipik doğal arılarının azalması yeni gelişen arıların erken
bağışıklık geninden yoksundur. Ancak bu, bal olgunlaşmasını tetikleyebilecek, iş yükü
arılarının patojenlere ve parazitlere karşı fazlalığından dolayı sırlanmamış petek gözlerinin
savunmasız olduğu anlamına gelmez. Bunun yerine, oluşumunu artıracak ve aynı zamanda kovan arısı
sosyal davranış, enerji metabolizması, doğuştan popülasyonunu da etkileyecek, sonunda stres
gelen bağışıklık tepkisi ve bağırsak epitel hücreleri altındaki koloninin hızla sayısı azalacak, koloni
ve vücut kütikül (böceklerin koruyucu kitinli çöküşü kaçınılmaz olacaktır. Öte yandan, eğer [Tarih]
katmanı) yapısı gibi fiziksel engeller dahil olmak koloni stresin üstesinden yeterince gelebilirse,
üzere çeşitli patojenlerin ve parazitlerin istilasına koloni popülasyonu çok az değişiklikle hayatta
4
